ニワゼキショウ属

ニワゼキショウ属
	ニワゼキショウ (Sisyrinchium rosulatum)
分類（APG III）
学名
	Sisyrinchium L. (1753)
タイプ種
	S. bermudianum L.
和名
	ニワゼキショウ属
種
	本文参照;

ニワゼキショウ属（ニワゼキショウぞく、庭石菖属、Sisyrinchium）は、ユリ目アヤメ科の大きな属の1つである。所属する種の数は研究者によって見解は異なり、70から150種ほど。すべて北米原産である。

本属の分類はかなり混乱しており、Sisyrinchium angustifoliumなど、いくつかの種では、多数の変種が種としての名前を持つなどの混乱が見られる。今後さらなる遺伝学的研究と分岐分析を行うことにより種相互の関係を整理する必要がある。

学名の Sisyrinchium という名前はギリシャ語の"sys"（豚）と"rhynchos"（鼻）に由来し、豚がこの植物の根を掘り返す習性を持つことをあらわしている。この属の植物は牧草（主にイネ科）ではないが、多くの種では背が低く、またイネ科植物と似た形状の葉を持ち、しばしば牧草地で生育する。また、より近縁であるユリ科の植物と似た外観の種が多くある。大抵の種では地下茎を持つ多年草であるが、S. striatumなどのように短命な種もいくつかあり、S. iridifoliumのような一年草もある。

花の形状は比較的単純で、多くは群生する。多くの種、特に南米大陸のものは英語名称と異なり花が青くないものが多い。花色は白、黄、紫および青があり、多くは花の中心部の色は異なる。例えば、米国の種で"Western Blue-eyed Grass" (Sisyrinchium bellum) は白い花で知られるが、"California Golden-eyed Grass" (Sisyrinchium californicum) の花は黄色である。

日本では北アメリカ原産のニワゼキショウが明治時代中期に鑑賞用として輸入されたものが野生化して帰化している。庭などの芝生や草地に生え、葉の形状がサトイモ科のセキショウに類似することからこの名があり、属名にもなっている。他にもやや大ぶりなオオニワゼキショウも各地で見られる。

主な種名

Sisyrinchium abietum McVaugh
S. acaule
S. acre Mann
S. alatum Hook.
S. albidum Raf.: White Blue-eyed Grass
S. altissimum Ten.
S. amoenum E. Bickn.
S. anceps Cav.
S. angustifolium P.Mill.:ルリニワゼキショウ (Narrowleaf Blue-eyed Grass)
S. angustissimum (B. Robinson & Greenman) Greenman & C. Thompson
S. arenarium Poeppig
S. arizonicum Rothrock: Arizona Blue-eyed Grass
S. atlanticum Bickn.: ニワゼキショウ (Eastern Blue-eyed Grass)
S. azureum Philippi
S. bellum S. Wats.: Western Blue-eyed Grass
S. bermudianum
S. biforme Bickn.: Wiry Blue-eyed Grass
S. brachypus (C. Bicknell) J. K. Henry
S. bracteatum Greenman
S. brayii
S. brevipes Baker^[2]
S. bushii
S. caespitificum Kraenzl.
S. californicum (Ker-Gawl. ex Sims) Ait.: Golden Blue-eyed Grass
Golden Blue-eyed Grass (S. californicum)
S. campestre Bickn.: Prairie Blue-eyed Grass
S. capillare Bickn.
S. cernuum (Bickn.) Kearney: Nodding Blue-eyed Grass
S. chilense Hook: Swordleaf Blue-eyed Grass
S. chiricanum Woodson
S. claritae
S. commutatum Klatt
S. convolutum Nocca
S. convolutuna Nocca
S. cryptocarpum Rusby
S. cuspidatum Poeppig
S. demissum Greene: Stiff Blue-eyed Grass
S. dichotomum Bickn.: Wishbone Blue-eyed Grass
S. douglasii A. Dietr.: * S. elmeri Greene: Douglas' Grass Widow
S. ensignum Becker
S. exalatum B. Robinson & Greenman
S. farwellii Bickn.: Farwell's Blue-eyed Grass
S. fasciculatum Klatt
S. flaccidum
S. flexile
S. foliosum I. M. Johnston
S. funereum Bickn.: Funeral Mountain Blue-eyed Grass
S. fuscatum Bickn.: Coastalplain Blue-eyed Grass
S. galapagense Ravenna
S. gilberti
S. gramineum Lam.
S. graminifolium Lindley
S. grande Baker
S. groenlandicum Bo"cher:
S. guatemalense (Baker) Standley & Steyerm
S. halophilum Greene: Nevada Blue-eyed Grass
S. hasslerianum Baker
S. hitchcockii D. Henderson: Hitchcock's Blue-eyed Grass
S. idahoense Bickn.: Idaho Blue-eyed Grass
S. implicatum Bickn.: Blue-eyed Grass
S. iridifolioides Henrich & Goldblatt: Spreading Blue-eyed Grass
S. iridifolium Kunth
S. jamesonii Baker
S. johnstonii Standl.
S. junceum E. Mey. ex Presl.
S. junciforme Poeppig
S. langloisii Greene: Roadside Blue-eyed Grass
S. leptocaulon
S. leucanthum Colla
S. lineatum
S. littorale Greene: Alaska Blue-eyed Grass
S. longifolium
S. longipes (Bickn.) Kearney & Peebles: Timberland Blue-eyed Grass
S. longispathum Conz.
S. luzula Klotzsch ex Klatt
S. macrocarpon Bickn.: Willow Spring Blue-eyed Grass
S. macrocarpum Hieron.
S. macrocephalum Graham
S. macrophyllum Greenman
S. mandonii Baker
S. marchio (Vell. Conc.) Steudel
S. maritimum
S. miamiense Bickn.: Miami Blue-eyed Grass
S. micranthemum Pers.
S. microbracteatum
S. minus Engelm. & Gray: Dwarf Blue-eyed Grass
S. minutiflorum Klatt
S. montanum Greene: Strict Blue-eyed Grass
S. mucronatum Michx.: Needletip Blue-eyed Grass
S. nanum
S. nashii Bickn.: Nash's Blue-eyed Grass
S. pachyrhizum Baker
S. pallidum Cholewa & D. Henderson: Pale Blue-eyed Grass
S. palmeri Greenman
S. palmifolium L.
S. palustre Diels
S. paramorum Ravenna
S. parvifolium
S. patagonicum Phil. ex Baker
S. platense I. M. Johnston
S. platyphyllum
S. polycladon B. Robinson & Greenman
S. polycladum
S. porphyreum Kraenzl.
S. praealtum Kranzl.
S. pringlei Robinson & Greenman
S. pusillum Kunth
S. radicatum Bickn.: Bigroot Blue-eyed Grass
S. recurvatum
S. restioides Spreng.
S. rigidifolium Baker
S. rosulatum Bickn.: ニワゼキショウ（一年草）
S. sagittiferum Bickn.: Spearbract Blue-eyed Grass
S. sarmentosum Suksdorf ex Greene: Mountain Blue-eyed Grass
S. scariosum I. M. Johnston
S. schaffneri
S. scirpoideum Poeppig
S. scoparium
S. secundiflorum
S. sellowianum Klatt
S. septentrionale Bickn.: Northern Blue-eyed Grass
S. soboliferum
S. striatum Sm.
S. subalpinum Henrich & Goldblatt
S. subcernuum (E. Bickn.) Henrich & Goldblatt
S. tenellum
S. tenuifolium Humb. & Bonpl. ex Willd.
S. texanum
S. tinctorium Kunth
S. tracyi Bickn.: Blue-eyed Grass
S. trinerva C.F.Baker
S. unispathaceum Klatt
S. vaginatum Spreng.
S. violaceum
S. weberbauerianum Kraenzl.
S. wettsteinii Handel-Mazzetti
S. xerophyllum Greene: Jeweled Blue-eyed Grass

ギャラリー

Sisyrinchium californicum
S. bellum
S. bellum
S. striatum

脚注

^ ^a ^b "Sisyrinchium L.". Tropicos. Missouri Botanical Garden. 40001037. 2012年8月3日閲覧。
^ E. C. Stuart Baker (1864–1944; 鳥類学者) もしくはジョン・ギルバート・ベイカー (1834–1920; 植物学者)

参考文献

Rudall, P. J., A. Y. Kenton, and T. J. Lawrence. 1986 - An anatomical and chromosomal investigation of Sisyrinchium and allied genera. Bot. Gaz. 147: 466-477