Mur

Mur z cegieł. Przykładowe ułożenie elementów.

Ogrodzenie Zakładu Karnego w Kłodzku - przykład zastosowania muru jako obiektu.

Mur (z łac. mūrus) – rodzaj konstrukcji budowlanej, wykonanej z elementów ułożonych w uporządkowany sposób, zazwyczaj połączonych zaprawą budowlaną.

Mur powstaje w wyniku czynności murowania, osoba zajmująca się murowaniem to murarz.

Składniki muru

Elementy murowe

Element murowy to wstępnie uformowany element przeznaczony do stosowania w konstrukcjach murowych; z uwagi na rodzaj tworzywa używa się — lub używało w przeszłości — przede wszystkim elementy ceramiczne, silikatowe, kamienne, z betonu kruszywowego lub komórkowego, a także gipsowe, gliniane, szklane, wiórkowo-cementowe i inne; z uwagi na kształt rozróżnia się różnego rodzaju kształtki, cegły, bloczki, pustaki, płytki, ciosy, elementy łupane, także inne; z uwagi na wielkość e.m. ogranicza się z reguły do drobno- ewentualnie średniowymiarowych w celu umożliwienia wbudowania ręcznego; z uwagi na właściwości fizyczne poszczególne rodzaje e.m. klasyfikuje się pod względem wytrzymałości, gęstości, nasiąkliwości, przewodności cieplnej, odporności na temperaturę, mrozoodporności oraz innych cech.

Spoiny i wiązanie

Przestrzenie (szczeliny) pomiędzy elementami murowymi wypełnione zaprawą nazywają się spoinami; spoiny mogą być wypełnione całkowicie lub częściowo, istnieją też rozwiązania bez wypełnienia (układanie na sucho); w szczególnych przypadkach w spoinach może być umieszczane zbrojenie.

Elementy muru muszą być przewiązane w celu zapewnienia ich współpracy; zasada przewiązania polega na takim uporządkowaniu tych elementów, by nad spoiną pionową znalazł się element murowy następnej warstwy, a nie spoina; ułożenie elementów w określony sposób nazywa się wiązaniem (lub wątkiem — według niektórych żródeł); w architekturze występuje wiele szczegółnych rodzajów wiązań (wątków).

Wizualne efekty wiązania można często zaobserwować w licu muru; lico to zewnętrzna pionowa powierzchnia muru (lub innej konstrukcji); lico muru jest pokrywane często tynkiem lub okładziną.

Elementy muru jako obiektu

W murze tworzącym samodzielny obiekt (np. ogrodzenie) można wyróżnić koronę, czyli część górną, czasem także wyodrębniony cokół stanowiący część dolną, oraz fundament, położony na styku z gruntem.

Zastosowania

Mur może istnieć również jako samodzielna budowla stworzona w celu ograniczenia dostępu do jakiegoś miejsca lub wyznaczenia granic danego terenu. W przeszłości mur miał często znaczenie obronne, posiadając elementy przystosowane do prowadzenia obserwacji i walki oraz nieliczne wzmocnione przejścia. Do powstrzymywania poziomego parcia gruntu wykorzystuje się natomiast mur oporowy.

Przykładowe zastosowania murów (konstrukcji murowanych): murowane ściany nośne, usztywniające, osłonowe, słupy (filary), oblicowania ścian i słupów, ścianki działowe, ażurowe, wypełniające (np. tzw. mur pruski), zamurowania otworów, podmurówki, konstrukcje oporowe, ogrodzenia, łuki, sklepienia, stropy (płyty stropowe) typu Kleina, piece, trzony kuchenne, kominy.

Mury konstrukcyjne

Mury o istotnym znaczeniu konstrukcyjnym, w tym przenoszące obciążenia, podlegają projektowaniu obejmującym m.in. obliczenia statyczne; szczegóły techniczne i zasady postępowania zawierają normy techniczne (obecnie eurokody).

Zobacz też

• murarz, mularz
• mur szczelinowy, ściana
• mur ciosowy, mur cyklopowy
• mury miejskie, mur obronny
• mur oporowy — murowana konstrukcja oporowa
• mur pruski — konstrukcja drewniana szkieletowa z wypełnieniami murowanymi

Bibliografia

1. Poradnik majstra budowlanego, praca zbiorowa, Arkady, Warszawa, 1985.
2. Tadeusz Maj, Mirosław Kozłowski, Mirosława Popek: Repetytorium i testy. Egzamin zawodowy. Kwalifikacja BD.29 / BUD.01 / BUD.08 / BUD.12, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2020.
3. Wacław Żenczykowski, Budownictwo ogólne, tomy 1-4, Arkady, Warszawa, wiele wydań.